به گزارش دیمه نیوز، حجت الاسلام والمسلمین “ابراهیم طاهری”؛ به خواست خدا ، بر آن شدیم تا با استفاده از نظرات حکیم متاله حضرت علامه جوادی آملی روحی فداه در خصوص « انگیزه و اندیشه سکولاریسم » مباحثی را در چند نوبت تقدیم نموده تا جرعه ای باشد بر تشنگان و شیفتگان زلال معرفت .
* واژه سکولاریسم Secularism
سکولر Secaldr و Seculaire در زبانهای انگلیسی و فرانسوی یعنی دنیوی ( آنچه که مربوط به این جهان خاکی است ) و مشتق از کلمه لاتین « سکولوم » Saeculum است به معنی امور این دنیا و سکولاریسم یعنی دنیاپرستی یا اعتقاد به اصالت امور دنیوی و رد آنچه که غیر از آن است .
بنابراین شامل رد مذهب نیز می شود و غالبا مرادف با « سپ تیسم » استعمال می گردد . این اصطلاح در انگلستان زیاد بکار می رود زیرا ابتدا در قرن 19 جمعی شکاک و « آتئیست » ( منکران خدا ) در حدود یکهزار نفر جمع آمده و تشکیلاتی تحت نظر « هولی اوک » مؤسس این فرقه که شاگرد « رابرت اوون » بود بوجود آوردند .
* دین چیست ؟
دین تجلی ربوبیت تشریعی خداوند سبحان است .
- ربوبیت تکوینی
خداوند متعال یک ربوبیت تکوینی دارد که بر اساس آن تمام موجودات عالم را می پروراند و این پروراندن کار مستقیم خداوند بوده و اراده و اختیار مربوب نقشی در آن ندارد . این همان « رب العالمین » ، « رب البحار » ، « رب الجبال » و مانند آن است چنانکه در سوره طه آیه 50 آمده است : « قال ربنا الذی اعطی کلّ شی خلقه ثمّ هَدی » حضرت موسی پاسخ داد: که خدای ما آن کس است که همه موجودات عالم را نعمت وجود داد و سپس ( تکوینا ) آنان را به راه کمالشان هدایت فرمود .
- ربوبیت تشریعی
اما خداوند متعال صنف دیگری از ربوبیت دارد که از آن به « ربوبیت تشریعی » یاد می شود و براساس آن « قانون گذاری » از آن او بوده است . این ربوبیت تشریعی در قلمرو موجودات مختار و مکلف و به این معنا است که برای پروراندن آن موجودات آزاد و مختار از راه قانون گذاری و تشریع استفاده می شود چنانچه قرآن در سوره حدید آیه 25 فرمود : « لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط » همانا ما پیامبران را با ادله و معجزات بسوی خلق فرستادیم و برایشان کتاب و میزان عدل نازل کردیم تا مردم را براستی و عدالت برسانند .
* ادله دین
دین یک سری « ادله » دارد که « کاشف » از حکم خداست . گاهی از این ادله به عنوان
« منابع دین » یاد می شود ، در حالی که منابع غیر از ادله اند و لذا تعبیر رسا آن است که از این ها به عنوان « ادله » یاد کنیم نه منابع . ادله چهار گانه معروف ( کتاب ، سنت ، اجماع و عقل ) منبع جوشش دین نیستند ،دین از اینها نمی جوشد بلکه دین از اراده خداوند ظهور کرده و صادر می شود و این گونه امور « کاشف » اراده الهی و حکم خداوند سبحان هستند .
* تعبیر ناروا ، تائید تفکر سکولار
این تقسیم نارواست که گفته شود: « این مطلب شرعی است یا عقلی ؟ » این مطلب « عقلی است یا دینی زیرا عقل در برابر دین نیست ، در کنار نقل است و هر دو ( عقل و نقل ) از ادله دین هستند
همانطور که نقل از ادله دین است، عقل هم از ادله دین است. خلاصه کردن دین در نقل، تفکر سکولاریسم را پدید می آورد و این نادرست و نارواست.
اگر تفکر سکولاریسمی که ” شریعت ” را از صحنه سیاست خارج کرده ، کار ناروایی کرده است.
به همان معیار می گوئیم تفکری که « عقل » را از صحنه شریعت خارج کرده ، کار ناروایی کرده است.
موحد عقل را لازم می داند اما کافی نمی داند. سکولار عقل را کافی می داند . به همین خاطر فرد سکولار معتقد است که نه دین در سیاست دخالت دارد و نه سیاست از دین فرمان می برد .
در مقابل اندیشه حکومت دینی ، اندیشه سکولاریسم قرار دارد که معتقد است « دین از سیاست جداست »
در بحث سکولاریسم دو نکته وجود دارد که هر کدام جداگانه مورد بحث می باشد . یکی « انگیزیه سکولاریسم » و دیگری « اندیشه سکولاریسم ».
به بیان دیگر در این بخش ما با دو پرسش روبرو هستیم یکی اینکه « سکولاریسم » چگونه پدید آمد و یا پدید می آید ؟ و دیگری اینکه « سکولاریسم » چه می گوید ؟
* انگیزه سکولاریسم
اینکه چرا عده ای به این « فکر » تن دادند و می دهند ، به چند عامل برمی گردد.
یکی از عوامل می تواند بد عمل کردن کلیسا باشد ، بد عمل کردن داعیه داران دین زمینه پیدایش جدائی دین از سیاست را فراهم می آورد .
اگر جامعه ای ببیند پرچمداران دین خوب عمل نمی کنند آن را می بوسند و کنار می گذارند ، چنانچه مورخان و متفکران ، علت ظهور « مارکسیسم » را حاصل بی توجه ای داعیه داران کلیسا می دانند همانطور که استاد مطهری در کتاب « علل گرایش به مادیگری » مارکسیسم و بطور کلی علل گرایش به مادیگری و به عبارت بهتر ظهور « سکولاریسم » را نقش بانیان کلیسا و نقش تفیش عقاید می داند .
مردم فطرتا عاشق علم و عالم هستند و اگر ببینند داعیه داران دین به فرمان دین عمل نمی کنند از اصل فاصله گرفته و به نوعی پنهان و آشکار بر انگیزه دین گریزی و سقوط در دامان سکولاریسم را تجربه می کنند .
غرب هم اکنون بخاطر کوتاهی متولیان دینی کلیسای سکولاریسم را تجربه نموده است که مشکلات عدیده ای را به ارمغان آورده است .
ادامه دارد . …..
نویسنده: حجت الاسلام ابراهیم طاهری: استاد دانشگاه های آزاد اسلامی واحد فیروزکوه و امام جماعت مسجد جامع این شهر
پایان خبر/
